Παρασκευή 28 Απριλίου 2023

Ο Αχιλλέας τη σκότωσε και την ... ερωτεύτηκε νεκρή: Πενθεσίλεια, η τραγική αμαζόνα

 


από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας, συγγραφέα


Η Πενθεσίλεια, βασίλισσα των Αμαζόνων, ήταν κόρη του θεού του πολέμου Άρη και της Οτρήρης

Η βασιλεία της ανάγεται στην εποχή του Τρωικού Πολέμου, σύμφωνα και με τα στοιχεία που δίνει ο Όμηρος για την εμπλοκή της στην υπεράσπιση της Τροίας. 

Αιώνες πριν, σε προγενέστερη εποχή, αυτή των χρόνων του Ηρακλή, βασίλισσα των Αμαζόνων ήταν η Ιππολύτη.

ΣΤΟΝ ΤΡΩΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ: Μετά τον θάνατο του Έκτορα, η Πενθεσίλεια ήρθε

«από τον αλαργινό Πόντο», όπως λέει η Ιλιάδα, να βοηθήσει τους Τρώες επικεφαλής στρατού από Αμαζόνες. Εδώ αναφέρεται και η εκδοχή ότι η Πενθεσίλεια είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χώρα της μετά από κάποιο φόνο που διέπραξε άθελά της, ενώ άλλη σχετική εκδοχή λέει ότι με τη συμμετοχή της στην άμυνα της Τροίας ήθελε να εξαγοράσει το κρίμα. Συγκεκριμένα, λέγεται πως είχε σκοτώσει κατά λάθος την αδελφή της στο κυνήγι και προσδοκούσε, βοηθώντας τους Τρώες, που ήταν υπό την προστασία της θεάς Άρτεμης, προστάτιδας και του κυνηγιού, πως η θεά θα τη συγχωρούσε για τον ακούσιο φόνο. Ο γέρο-Πρίαμος, ο βασιλιάς της Τροίας, δέχθηκε την Πενθεσίλεια σα να ήταν κόρη του και ετοίμασε πλούσιο τραπέζι υποδοχής γι' αυτήν. Η Πενθεσίλεια και οι Αμαζόνες της διακρίθηκαν στις μάχες. Κυνήγησαν τον εχθρό μέχρι τα πλοία του, αλλά τελικά η Πενθεσίλεια τραυματίστηκε θανάσιμα από τον Αχιλλέα.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ: Ο θάνατος της Πενθεσίλειας περιγράφεται με λεπτομέρεια, στο έργο του Οβίδιου «Ηρωίδες» και στην Αινειάδα του Βιργίλιου. Εκεί διαβάζουμε πως προς το τέλος του Τρωικού Πολέμου, ο Αχιλλέας βρέθηκε αντιμέτωπος με την Πενθεσίλεια, που πολεμούσε φορώντας πολεμική μάσκα. Εκείνη, σε κάποια στιγμή της μονομαχίας, τού έριξε το δόρυ της, το οποίο έγινε κομμάτια μόλις χτύπησε τη φημισμένη ασπίδα του Αχιλλέα. Η Πενθεσίλεια πρόλαβε και έριξε και δεύτερο κοντάρι, αλλά ούτε τότε τον πλήγωσε. Ο Αχιλλέας, αντεπιτιθέμενος, κατόρθωσε να την τραυματίσει θανάσιμα στο στήθος, οπότε πήγε κοντά της και της έβγαλε τη μάσκα. Η συγκίνηση του ήρωα έγινε τότε καταφανής σε όλους. Η ομορφιά της Πενθεσίλειας τον γέμισε μελαγχολία και όσοι ήταν παρόντες δεν είχαν καμιά αμφιβολία ότι ο Αχιλλέας είχε εκείνη τη στιγμή ερωτευθεί τη γυναίκα που σε λίγο θα πέθαινε! Όμως, ο αισχρός Αχαιός Θερσίτης, ακόμη και εκείνη την τραγική ώρα, αισθάνθηκε την ανάγκη να περιγελάσει τον Αχιλλέα κι τη νεκρή! Έτσι, έμπηξε το κοντάρι του μέσα στο μάτι της Πενθεσίλειας! Τότε ο ήρωας, έξαλλος από θυμό, σηκώθηκε και τον σκότωσε με γροθιές «εν βρασμώ ψυχής». Στη συνέχεια, σήκωσε απαλά τη βασίλισσα και την έβγαλε από το πεδίο της μάχης. Το σώμα της, μαζί με τα πτώματα 12 άλλων Αμαζόνων, τα παρέδωσαν με ολόκληρο τον οπλισμό τους στους Τρώες. Κι αυτοί τα έκαψαν και έθαψαν τις στάχτες με όλες τις σχετικές νεκρικές τιμές.

ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ: Η Πενθεσίλεια απεικονίζεται σε κύλικα του 5ου αιώνα π.Χ. και αρκετά άλλα αγγεία. Το θέμα ζωγράφισε πολλές φορές ένας ανώνυμος αγγειογράφος του 6ου αιώνα π.Χ. ΄Ετσι, δικαίως, ο ζωγράφος αυτος ονομάστηκε συμβατικά “Ζωγράφος της Πενθεσίλειας”. Αρκετά ακόμη είναι τα λογοτεχνικά έργα που βασίστηκαν στον μύθο της, με σημαντικότερο την τραγωδία «Πενθεσίλεια» του Χάινριχ φον Κλάιστ (1808), πάνω στην οποία βασίζεται και η ομώνυμη όπερα του Ελβετού συνθέτη Othmar Schoeck (1927).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», Εκδ. Οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969. Το αντίστοιχο άρθρο της αγγλόγλωσσης Wikipedia.